Het is ergens diep in Friesland, gelegen tussen de velden en een natuurgebied waar de geelgors zomers nog te horen is. De zon schijnt zachtjes op de bomen en kruidenrijke weides, vogels vliegen heen en weer. Zelfs de vrij zeldzame Luzernevlinder fladdert er rond. Op die plek ligt kwekerij de Cruydt-Hoeck, waar GroeneBuurten al het inheemse plantgoed voor haar acties haalt. Zaden voor bloembommen of de vaste planten voor de campagne Amsterdam Zoemt, het begint allemaal hier.

Jasper van kwekerij Cruydt-Hoeck

Jasper Helemantel, mede-eigenaar van kwekerij Cruydt-Hoeck, leidt ons rond. Hij vertelt met trots over hun doel, namelijk écht inheemse planten terugkrijgen in de Nederlandse tuinen en parken. Jasper is er van overtuigd dat herstel van de biodiversiteit mogelijk is, als we maar genoeg kansen creëren. Jasper: “Dat begint dus met wilde planten die al eeuwenlang in Nederland voorkomen. Zodat vlinders of bijen met hun evolutionaire aanpassingen en smaakvoorkeuren weer genoeg voedsel en waardplanten kunnen vinden om te overleven.”

Wild versus exoot

Bezoekers zijn soms wel eens verbaasd dat er ook gewone huis-, tuin- en keukenplanten in hun privétuin blijken te staan. Daar moet Jasper wel om lachen. Hij is namelijk helemaal geen fanatiek tegenstander van exoten, nee hoor, er zijn genoeg mooie en nuttige soorten bij die ook hij graag ziet. Zolang we de wilde planten maar niet vergeten! Want die verliezen snel steeds meer terrein en met hen de insecten die daar afhankelijk van zijn. Het is aan ons om die neergang te stoppen door aan onze tuinen, perken en plantsoenen meer wilde bloemen en planten toe te voegen. Vandaar deze kwekerij waar alleen maar inheemse zaden en vaste wilde planten gekweekt worden voor betrokken mensen zoals jij en ik.

Echt inheemse planten

We lopen langs de kweekbedden waar Jojanneke Bijkerk -ook mede-eigenaar- juist bezig is met het maken van naambordjes. Zij is bioloog en waakt ervoor dat het pootgoed echt inheems en van goede kwaliteit is. Die ochtend heeft ze nog zaden geoogst in een afgesloten natuurgebied naast de Afsluitdijk. Samen met andere organisaties in Europa zorgen ze dat dit eeuwenoude plant- en boommateriaal niet verloren gaat.

Jasper vult aan: “Er zitten veel belangrijke verschillen tussen planten uit verschillende regio’s. Ook al hebben ze dezelfde soortnaam. Een inheemse dagkoekoeksbloem uit Nederland is daarom niet hetzelfde als eentje uit Zuid-Europa. Ze zien er misschien hetzelfde uit, maar bijvoorbeeld hun bloeiperiode komt niet overeen met de periode wanneer insecten hier uitvliegen. Zij kunnen er dus geen gebruik van maken. Jammer dus dat veel zogenaamd inheemse planten in de tuincentra wel uit Zuid-Europa komen, omdat die landen goedkoper produceren.”

Bijzondere machines

We krijgen alles te zien. Van de halfopen kas waar de zaadjes uitkomen tot de velden waar ze tot volle wasdom groeien. Ook bezoeken we verschillende droogruimtes. Het drogen gaat in fases, zodat de zaden geen vocht meer bevatten. In de eerste halfopen droogruimte kunnen meegelifte insecten zich nog snel uit de voeten maken. De energie die benodigd is voor het drogen wordt opgewekt met vele zonnepanelen.

Daarna gaan we naar de sorteerruimte. Daar wordt elk zaadje in de juiste machine geschud of gewogen totdat er geen andere verontreinigende deeltjes meer inzitten. Het is indrukwekkend om te zien hoeveel manieren er zijn om de zaden te scheiden. Dat gebeurt op gewicht en maat, en de lastige kleinste soorten zelfs op de structuur van de buitenkant.

Als we langs de landbouwwerktuigen lopen, klimt Jasper trots op de pluizige-zaden-zuiger die ze zelf in elkaar geknutseld hebben. Hij vertelt: “Deze lichte reus kan zonder de planten en grond teveel te belasten handig de heel lichte pluizige zaden wegzuigen, voordat de wind ze meeneemt.”

Waardevolle zaden

Als laatste gaan we naar de zadenkluis. Daar wordt al het wilde plantmateriaal onder de juiste omstandigheden bewaard. Een deel gaat naar mensen zoals jij en ik die willen zorgen voor meer biodiversiteitsherstel. De rest wordt veilig bewaard als onderdeel van een internationale zadenbank.

Het is te zien: hier wordt gebouwd aan een mooi en biodivers Nederland. Aan ons allen nu de taak om te zorgen dat al dat moois ook geplant wordt in onze stad!

PS: Sinds september dit jaar gaan de wilde-planten-kwekerij de Heliant en de zadenkwekerij de Cruydt-Hoeck samen verder onder één naam: de Cruydt-Hoeck. Mocht je meer willen weten of zo enthousiast geworden zijn dat je meteen wat planten wilt kopen, check dan hun website.